Manipulatie van de beurskoersen?

   Op zondag 2 juni, een dag na de zevende en laatste ronde in de verkiezingen, voorspelden verschillende exitpolls nog een klinkende overwinning voor Modi. Hoewel exitpolls in India gelden als notoir onbetrouwbaar, werd een koersstijging op de Indiase effectenbeurs verwacht. Bovendien gaf de Minister van Binnenlandse Zaken, Amit Shah in een exclusive interview met TV-zender NDTV Indiase investeerders de tip om nog voor de verkiezingsuitslag aandelen op de Indiase beurs te kopen. En inderdaad, een dag later steeg  India’s beursindex, de Sensex, die de koersontwikkeling van de 30 grootste Indiase ondernemingen volgt. Ook de breder samengestelde Nifty 50 index eindigde op een recordstand met koerswinsten van meer dan 3%. De koersen van de bedrijven van Gautam Adani, een "vriendje" van Modi, stegen sterker. Het conglomeraat Adani Group steeg met 7%. 

   Op dinsdag, de dag van de Indiase verkiezingsuitslag, toen bleek dat de uitslagen tegenvielen voor Modi, reageerden de financiële markten extreem negatief. De Sensex, de belangrijkste aandelenindex van India, daalde met 4.380 punten en sloot op 21.884,5 punten. De Nifty 50-index daalde met 5,9% en sloot op 22.609,65 punten. Ook de aandelen van de Adani Group kelderden, waardoor bijna $45 miljard aan marktwaarde werd weggevaagd. Dit was de grootste eendaagse daling ooit voor het conglomeraat. Op beide dagen waren er enorme handelsvolumes in de aandelen en de daarvan afgeleide derivaten.

   Onder andere door de Times of India en de Deccan Herald is verslag gedaan van verdenkingen van grootschalige manipulatie van de aandelenkoersen met behulp van de exitpolls. Het Rajya Sabha parlementslid Saket Gokhale heeft de Securities & Exchange Board of India (SEBI) gevraagd onderzoek te doen naar de mogelijkheid dat opiniepeilers en/of mediabedrijven geprofiteerd hebben van de bewegingen op de aandelenbeurs door het manipuleren van de exitpolls. De SEBI is de belangrijkste toezichthouder voor de effectenmarkten in India, vergelijkbaar met de Securities and Exchange Commission in de Verenigde Staten. SEBI heeft uitgebreide regulerende, onderzoekende en handhavende bevoegdheden. De leider van de Congrespartij Rahul Gandhi eiste een onderzoek van de Gemengde Parlementaire Commissie naar de stijging en daling van de aandelenmarkt rond de tijd dat de resultaten van de exitpoll bekend werden gemaakt: "Wat is het verband tussen de BJP, de nep-opiniepeilers en dubieuze buitenlandse investeerders die op die dag hebben geïnvesteerd?"

Bedenkelijke rol van marktonderzoeksbureaus

   De beroerde exitpolls hebben geleid tot openbare excuses van de verantwoordelijke marktonderzoekbureaus. Ik heb zelf in in de jaren '80 als marktonderzoeker bij Cognicon ook wel eens een (redelijk geslaagde) poging gedaan om een verkiezingsuitslag te voorspellen en ik weet hoe moeilijk het is. Mensen zijn niet altijd eerlijk bij het antwoorden, maar nog belangrijker: je hebt geen controle over de non-respons en kunt nooit weten wat de niet-respondenten gestemd hebben. Het blijkt bovendien in marktonderzoek telkens weer dat de non-respons toeneemt en niet gelijkelijk verdeeld is over verschillende maatschappelijke groepen. In de jaren '80 van de vorige eeuw voorspelden we nog met behulp van telefonische enquêtes. De introductie van online enquêtes, het gebruik van panels en de anonimiteit van het internet hebben de kwaliteit van het marktonderzoek geen goed gedaan. 

De invloed van sociale media

Fake news en deepfakes

    Het Indiase Ministerie van Informatie en Media kondigde in december 2023 aan dat de fact-checking afdeling van het Ministerie negen YouTube kanalen had geïdentificeerd die fake nieuws verspreidden. Dit waren onder andere 'Bharat Ekta News', 'Bajrang Education', 'BJ news', 'Sansani Live TV', 'GVT News' en 'Daily Study'. Het aantal abonnees op deze kanalen liep uiteen van 11700 tot 3,4 miljoen. De YouTube kanalen schreven volgens het Ministerie misleidende uitspraken toe aan ministers, zoals premier Modi, de Minister van Justitie en het hoofd van de Indiase Kiesraad. YouTube kanalen gebruiken misleidende koppen als clickbait om internetverkeer aan te trekken, waar vervolgens flink aan verdiend wordt. Volgens de BBC zijn de Indiase verkiezingen schimmig gemaakt door de inzet van AI en deepfakes. Wat dat betreft lijkt er niet veel verschil te zijn met verkiezingen in Nederland.

De nieuwe regering

   In het nieuwe Indiase kabinet zitten 30 ministers, die de elk de verantwoordelijkheid dragen over een eigen ministerie. Daarnaast zijn er 5 "Ministers of State (Independent Charge)" die een eigen ministerie hebben maar geen deel uitmaken van het kabinet. Ze leggen rechtstreeks verantwoording af aan de premier. Tenslotte zijn er 36 "Ministers of State" die wij staatssecretarissen zouden noemen. Naast Modi werden zondag ook de 71 nieuwe ministers en staatssecretarissen ingezworen.

   De portefeuilleverdeling was in een paar dagen geregeld. Daar kunnen we in Nederland en België nog wat van leren! In India geen achterkamertjespolitiek waarin een vaag coalitieakkoord wordt geschreven, maar gewoon een regering met door de deelnemende coalitie aangedragen ministers. Die gaan vervolgens het beleid vormgeven. Het aantal ministersposten toedelen naar rato van het aantal zetels. Daarna is de controle van de regering aan het parlement, de Lok Sabha. Dan heb je er ook geen last van dat gedurende een ellenlange formatie de kamer op de stoel van het kabinet gaat zitten met allerlei al of niet uitvoerbare moties. Ook is er geen oude regering die nog maanden na het verlopen van haar mandaat het land half-half bestuurt. Er valt wat voor te zeggen om dat in Nederland ook zo te doen. En gewoon vooraf duidelijk zijn met wie je eventueel wel of niet een coalitie wil sluiten, dan hoef je na de verkiezingen niet eerst weken te draaien en te konkelen (Omtzicht, Yeşilgöz) om zonder gezichtsverlies je mening te kunnen herzien. 

Premier worden

Ook hier in India waren er enkele geluiden dat Modi bescheidenheid moest tonen na zijn milde verkiezingsnederlaag en af zou moeten zien van zijn premierschap. Daar is geen gehoor aan gegeven. Eerlijk gezegd vind ik het logisch dat de leider van de grootste coalitiepartij automatisch premier wordt als hij/zij een coalitie weet te vormen. In Nederland zou dat dus premier Wilders zijn, met het mandaat van de kiezer achter zich. Dat is volgens mij beter dan het werken met een premier (Schoof) waar voor de verkiezingen nog vrijwel niemand van had gehoord. Zo werkt een democratie nou eenmaal. Als Wilders er als premier een potje van zou maken, door bijvoorbeeld ongrondwettelijke voorstellen te doen, dan is hij met een eenvoudige motie van wantrouwen naar huis te sturen. Zo werkt democratie ook, dat weet Wilders als geen ander, hij was kampioen in het indienen van moties van wantrouwen. Geen enkele van die moties is overigens ooit aangenomen. Rutte was de laatste keer Wilders net te slim af door snel met het hele kabinet op te stappen, zodat hij lekker demissionair kon doorregeren. Daar is nu pas na bijna een jaar een einde aan gekomen.